Tomografia komputerowa - kiedy jest wskazana?
Diagnostyka obrazowa wykorzystywana jest właściwie we wszystkich dziedzinach medycyny. Dzięki takim badaniom możliwa jest dokładniejsza ocena zmian patologicznych i fizjologicznych zachodzących w organizmie człowieka. Jedną z najczęściej stosowanych technik z zakresu obrazowania medycznego jest tomografia komputerowa. Na czym polega badanie tomografem i w jakich przypadkach jest ono wskazane?
Definicja tomografii komputerowej
Tomografia komputerowa (w skrócie: TK, KT, CT) jest metodą diagnostyczną wykorzystującą promieniowanie rentgenowskie do wykonywania zdjęć warstwowych wybranych narządów i struktur ciała ludzkiego. Uzyskany w trakcie badania wynik stanowi przekrojowy obraz danego organu. Podczas tomografii pacjent leży nieruchomo na wąskiej platformie. Stół jest powoli wsuwany do wnętrza tomografu (tzw. gantry). Osoba przeprowadzająca badanie podaje pacjentowi kolejne polecenia przez system komunikacji głosowej (np. prośbę o chwilowe wstrzymanie oddechu). Ponieważ tunel tomografu jest dość wąski, u pacjentów z klaustrofobią mogą pojawić się nieprzyjemne odczucia. Jeśli cierpimy na takie dolegliwości, powinniśmy zgłosić to technikowi przed rozpoczęciem badania. Zasadniczo tomografia może być wykonana w poradni ortopedycznej lub innym ośrodku medycznym.
Tomografia komputerowa: z kontrastem czy bez?
Badanie tomografem może być przeprowadzone z użyciem kontrastu lub bez. Kontrast (a inaczej: środek cieniujący) to specjalna substancja chemiczna na bazie jonowych lub niejonowych związków jodu. Jej działanie polega na prawie całkowitym osłabieniu promieniowania rentgenowskiego, dzięki czemu uzyskiwany obraz jest łatwiejszy do odczytania i bardziej precyzyjny. Kontrast podawany jest dożylnie lub doustnie, można go także przyjąć doodbytniczo. Jeśli pacjent jest uczulony na jod, ma nadczynność tarczycy lub planuje leczenie na raka tarczycy jodem promieniotwórczym, tomografia nie może być wykonana z jodowym środkiem kontrastowym. Decyzję o zastosowaniu kontrastu podejmuje ostatecznie technik radiolog, w niektórych przypadkach narzuca to także lekarz prowadzący.
Wskazania do tomografii komputerowej
Badanie przy pomocy tomografu zlecają lekarze wielu specjalizacji. W ortopedii i traumatologii narządu ruchu wykorzystuje się ją do oceny układu mięśniowo-kostnego po przebytych urazach. Wynik TK stanowi cenny materiał diagnostyczny przez planowaną operacją z zakresu chirurgii urazowej. Tomografia komputerowa jest stosowana w celu rozpoznania zmian zwyrodnieniowych oraz stanów zapalnych w obrębie kości. Technikę wykorzystuje się u pacjentów z podejrzeniem zmian nowotworowych kości (np. dysplazji włóknistej). Lekarze zalecają wykonanie tomografii również u osób diagnozowanych w kierunku chorób większych stawów (np. biodrowego, kolanowego). Wskazaniem do TK jest wreszcie choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – takie badanie przeprowadzane jest przed sformułowaniem przez ortopedę dokładnych zaleceń odnośnie leczenia kręgosłupa.
Przeciwwskazania to tomografii komputerowej
Ponieważ w tomografii komputerowej wykorzystuje się duże dawki promieniowania Roentgena (nawet 500 razy większe niż podczas konwencjonalnego RTG), nie zaleca się przeprowadzania badania u kobiet w ciąży: istnieje bowiem ryzyko, że promieniowanie wpłynie na rozwój płodu. Przeciwwskazaniem do wykonania tomografii może być także wiek pacjenta. Nie zaleca się przeprowadzania badania u osób bardzo młodych – poniżej 10 roku życia. W ich przypadku ostateczną decyzję podejmuje prowadzący ortopeda dziecięcy.